وقتی رضایت از زندگی را خوش­بختی بدانیم دیگر برای سعادتمند شدن به دنبال پول و ثروت نخواهیم بود. چه بسا خانواده­ های فقیری که در اوج رضایت و خوش­بختی به سر می­ برند و با همه­ ناداری­های­شان احساس خوش­بختی می­کنند، همان گونه که گفته ­اند: «سعادت و خوش­بختی، ممکن است به انسان روی آورد. در خانه­ محقر و کوچک هم سعادت را می­توان به دست آورد، بدون آن که شریک زندگی انسان، شخصی کاملا بی­ عیب و زیبا باشد.»

 این طور نیست که هرگاه ثروت وجود داشته باشد، خوش­بختی خود به خود از راه برسد. البته اگر بقیه­ عوامل خوش­بختی جمع باشد ثروت چیزی بسیار خوب خواهد بود. به اصطلاح، ثروت برای خوش­بختی علت تامه نیست تا خوش­بختی ملزوم آن باشد. «بدون تردید، کانون گرم خانواده و صفای آن، با پول، شهرت و ... ارتباط مستقیم ندارد با محبت کردن به یکدیگر و با خودیاری می­توانند چنان صفا و ایمانی در دل­ها به وجود آورند که خروارها پول و ثروت جای آنرا نگیرد.»(البته معنای این گفته ­ها تشویق به فقر نیست.)

همه چیز به چگونه نگریستن برمی­گردد. گاهی داشتن ثروت و مادیات باعث اختلاف و بدبختی می­شود، چنان که ویلیام جیمز در این باره می­گوید: «آه اگر همه­ بشر هم­داستان شده، به این پشیز ناچیز آن قدرها اهمیت نمی­دادند، چه هماهنگی لذت­بخشی در دنیا حکم­فرما می­ شد. اگر علاقه به پول و افتخارات این دنیایی از روی زمین برانداخته می­ شد چه­ قدر مردم با هم دوستانه زندگی می­کردند؛ به نظر من این امر، درمان همه­ دردهاست.» 

عوامل خوش­بختی

«کسی که درصدد ساختن خانه ­ای است، قبل از ساختن، مقدمات آن را فراهم می­سازد؛ زمین می-خرد، مصالح آماده می­کند و طرح می­ریزد تا خانه­ی آینده­اش کاملا مطلوب و بی­عیب باشد. در زندگی نیز باید از قبل، در انتخاب اعضای خانواده و چگونه ساختن زندگی آینده بسیار دقت کرد؛ این­ها از مهم­ترین مسائلی است که سلامت و پای­داری زندگی را تامین کرده و خوش­بختی را به ارمغان می­آورد. 

در این بخش، برخی ملاک­ها برای شروع زندگی خوب، آورده شده است:

1. دقت در انتخاب همسر 

اولین عامل خوش­بختی در خانواده، دقت در انتخاب همسر است؛ زیرا ازدواج یک امر بسیار مهم و سرنوشت­ ساز است که کام­یابی یا شکست در آن، در زندگی آینده تاثیر به­سزایی دارد.

امام رضا(ع) می­فرماید: «به بنده­ی خدا فایده­ ای بهتر از همسر خوب نمی­رسد که وقتی او را می ­بیند خشنودت سازد و در غیاب او از نفس خودش و مال شوهرش حفاظت کند.»

از این روایت به خوبی فهمیده می­ شود که یکی از عوامل خوش­بختی در خانواده دقت در انتخاب همسر است زیرا انتخاب همسر مانند لباس خریدن، موقتی نیست. تو می­خواهی یک عمر با او زندگی کنی و او را محرم راز خود قرار دهی، ممکن است در اثر عجله و عدم دقت کافی، ناچار شوی عمری را با ناراحتی و گرفتاری بگذرانی. 

2. ایمان و دین­داری

 رسول خدا(ص) می­فرماید: «هرکس با زنی برای مالش ازدواج کند خدا او را به همین امر واگذار می­ نماید و هر کس که برای جمالش ازدواج کند به چیزی می­رسد که از آن کراهت دارد و هر کسی که برای دین­داری ازدواج کند خداوند هر سه را برایش جمع می کند.»8 

البته اسلام مخالف زیبایی و ثروت نیست، اما اگر امر دایر باشد بین دین­دار و زیبا و یا دین­دار و ثروت­مند، دین­دار مقدم است زیرا زن دین­دار مایه­ سعادت و خوش­بختی انسان است. رسول خدا(ص) می­فرماید: «از سعادت و خوش­بختی مرد آن است که زن صالح و پاک­دامن داشته باشد.»10

3. عقل و هوش 

عقل و زیرکی، یکی دیگر از عوامل خوش­بختی در خانواده محسوب می­شود. اداره و تداوم و پیمودن راه راست و حل مشکلات زندگی کار ساده ­ای نیست. همسر عاقل، امکانات خانواده و شرایط و اوضاع زندگی را خوب درک می­ کند و با توقعات بی­جا و بلندپروازی همسرش را در فشار قرار نمی­دهد. زوجین هر چه عاقل­تر باشند بهتر می­ توانند همسرداری کنند و وسیله­ آسایش و خوشی همدیگر را فراهم سازند و از اختلافات و مشکلات بکاهند. همسر عاقل، گذشت و بردباری دارد و با بهانه ­های کوچک و جزیی زندگی را متلاشی نمی­سازد.

 در همین زمینه امام علی(ع) می­فرماید: «با انسان احمق و نفهم ازدواج نکنید زیرا معاشرت با او بلایی است عظیم و فرزندانش نیز ضایع خواهند شد.» 

4. تفاهم اخلاقی

چهارمین عامل خوش­بختی در خانواده تفاهم اخلاقی است چون زن و شوهر باید یک عمر با هم زندگی کنند. اگر خوش اخلاق باشند زندگی آنها شیرین و دل­پذیر و گرم و باصفا خواهد بود و با تفاهم اخلاقی مشکلات زندگی را حل و فصل خواهند کرد و برعکس اگر هردو یا یکی از آن­ها بداخلاق باشند زندگی بر هر دو نفر سخت و دشوار خواهد شد و چیزی نمی تواند تلخی آن را شیرین سازد. رسول خدا(ص) می­فرماید: «اگر کسی به عنوان خواستگاری به نزد شما آمد که خلق و دینش را می­ پسندید، با او ازدواج کنید و اگر به این دستور عمل نکنید فتنه و فساد بزرگی در زمین به وجود خواهد آمد.» 

«حسین بشار واسطی» می­گوید: «به امام رضا(ع) نوشتم، یکی از خویشاوندان از دخترم خواستگاری کرده است اما بداخلاق است. امام فرمود: "اگر بداخلاق است دختر به او نده."16

5. عفت و پاک­دامنی 

از جمله عوامل خوش­بختی در خانواده عفت و پاک­دامنی است. اگر ما به روایات معصومان دقت کنیم به خوبی می­ فهمیم که آنان بر عفت و پاکدامنی تاکید فراوان می­کردند.

 رسول خدا(ص) می ­فرماید: "خداوند متعال می­فرماید: «وقتی اراده کنم که خیر دنیا و آخرت را برای یک مسلمان جمع کنم، قلبی خاشع و زبانی ذاکر و تنی صابر بر بلا به او عطا می­کنم و همسری به او می­دهم که از نگاه کردن به وی شادمان شود و آن زن در غیاب شوهر از نفس خود و مال [دارایی] شوهرش نگه­داری کند.»

6. اهداف مشترک 

یکی دیگر از عوامل خوش­بختی در خانواده، اهداف مشترک محسوب می­شود. هر چه مشترکات میان افراد، افزایش یابد به همان مقدار  امکان توافق، بیشتر می­ شود. وقتی دو انسان، علاقه­ ها و مشترکات فراوان دارند، امکان بیشتری برای همزیستی سالم دارند.

جمع­بندی و نتیجه­ گیری

باید برای سعادت و خوش­بختی در خانواده عوامل منطقی و درستی در دست داشته باشیم که بهترین عوامل، در آیات قرآن کریم و روایات معصومان(ع) بیان شده است. از آن جمله می­توان به: 1. دقت در انتخاب همسر 2. ایمان و دین­داری 3. عقل و هوش 4. تفاهم اخلاقی 5. عفت و پاک­دامنی 6. اهداف مشترک و 7. عمل صالح اشاره کرد. 

این عوامل سبب سعادت و خوش­بختی انسان در دنیا و آخرت می­شود. باید به مرد و زن جوانی که می­خواهند با هم ازدواج کنند توصیه شود در انتخاب همسر به این عوامل دقت کامل داشته باشند که چه کس را در دین و اسرار خود آگاه می­سازند. مسلما یک همسر با ایمان، عاقل، بااخلاق و پاک­­دامن نمی­تواند با یک همسر بی­ایمان، بی­عقل، بداخلاق و خیانت­کار و بی­عفت ازدواج کند و عمرش را با بدبختی بگذراند.